De raadsvergadering van 12 juni stond in het teken van de Gemeenschappelijke Regelingen waaraan de gemeente Tiel deelneemt. Het eerste punt betrof het vaststellen van de tekstwijzigingen, die doorgevoerd moeten worden omdat de Wet Gemeenschappelijke Regelingen, de WGR, zodanig is gewijzigd, dat de oude regelingen niet meer actueel waren. Doel van de wet is om de positie van raden in de GR-en te versterken.

Het tweede punt betrof het vaststellen van de zienswijzen op enerzijds de jaarstukken over 2023 van de GR-en waaraan Tiel deelneemt en anderzijds het vaststellen van de zienswijzen over de begroting 2025 van de GR-en.

Wijziging gemeenschappelijke regelingen, voortkomend uit de Wet GR.

Wat regelt de Wet Gemeenschappelijke Regelingen?

De lokale overheden werken op alle mogelijke manieren samen. Bijvoorbeeld met het sociaal domein, omgevingsdiensten, belastingsamenwerkingen en sociale werkplaatsen. Bij dit soort samenwerkingen gaat het vaak om grote belangen en veel financiële middelen. Daarom moet zo’n samenwerking steunen op een solide basis. Het is belangrijk om scherp te hebben hoe het zit met de governance. Wie neemt de besluiten en hoe komen die tot stand? Welke bevoegdheden krijgt het samenwerkingsverband en hoe wordt de samenwerking bekostigd? De deelnemers moeten hier vooraf goede afspraken over maken en die concreet vastleggen. De Wet Gemeenschappelijke Regelingen (WGR) bevat het kader voor deze afspraken. De deelnemers, meestal gemeenten, leggen vervolgens de afspraken vast in de Gemeenschappelijke Regeling, de GR.

Waarom was een wetswijziging nodig? 

De Wet Gemeenschappelijke Regelingen is sinds 1 juli 2022 gewijzigd. Maar waarom was die verandering nodig? Wat zijn de wijzigingen? En wat betekenen deze voor de lokale overheidsprofessional?

Een veelgehoorde klacht van lokale overheidsprofessionals is dat gemeenten hun invloed steeds meer uitgehold zien worden. Gemeenten brachten de afgelopen jaren veel zaken waar zij over gaan onder in een GR. Dat betekent dat het bestuur van die GR het op dat domein primair voor het zeggen heeft. Hierdoor komen deelnemende gemeenten op afstand te staan. Zo lang de GR goed functioneert en binnen de begroting haar activiteiten uitvoert, levert dat weinig problemen op. Maar als er financiële of bestuurlijke kwesties zijn en de deelnemers extra middelen moeten inbrengen, leidt dit veelal tot ontevredenheid. De deelnemende gemeenten moeten financieel bijspringen, terwijl zij helemaal geen invloed konden uitoefenen op de oorzaak van de problemen. De wetgever heeft dit vraagstuk onderkend en dus de WGR per 1 juli 2022 gewijzigd. De aanpassingen moeten ervoor zorgen dat de deelnemers meer invloed krijgen op het reilen en zeilen binnen de GR.

Wat houdt de wijziging in?

Binnen twee jaar na 1 juli 2022 moeten gemeenschappelijke regelingen volledig aan de gewijzigde WGR voldoen. Het aanpassen van een gemeenschappelijke regeling is een juridisch traject, maar in dit geval ook een bestuurlijk traject. Dat is best complex. De wetgever heeft voor gemeenschappelijke regelingen een bepaalde keuzevrijheid geboden. De deelnemers kiezen zelf hoe en in welke mate zij de regeling aanpassen op het gebied van participatie van inwoners en betrokkenheid van deelnemers. Dit kan tot bestuurlijke discussies leiden. Ook moeten er binnen de gemeenschappelijke regelingen processen aangepast worden om aan de wet te voldoen. De deelnemers moeten namelijk meer mogelijkheden krijgen om commentaar op financiële stukken te geven.

Het Tielse traject in de regio

Voor de gemeente Tiel en de regio betekent de wetswijziging dat de democratische legitimiteit van gemeenschappelijke regelingen en de kaderstellende en controlerende rol van de raden is versterkt. Gevolg van de wijziging is wel dat alle GR-en vóór 1 juli 2024 aan de vernieuwde wet aangepast dienen te zijn. De colleges, raden en besturen van de samenwerkingsverbanden in de regio hebben daartoe ingestemd dat er in de regio Rivierenland een gezamenlijk traject wordt doorlopen. Dit hield in dat voor het implementeren van de gewijzigde Wgr ruimte zou zijn voor maatwerk voor elk samenwerkingsverband. In februari 2024 hebben de algemene besturen van de samenwerkingsverbanden alle tekstvoorstellen voor wijziging van de gemeenschappelijke regelingen gebundeld aangeboden en de gemeenteraden in de gelegenheid gesteld om zienswijzen in te dienen. Daarop heeft de Tielse raad een aantal tekstvoorstellen voor wijziging van de gemeenschappelijke regelingen gedaan, die alle zijn overgenomen. Met de besluitvorming is een eind gekomen aan een intensief traject, waarin de gezamenlijke raden intensief met elkaar hebben overlegd.

Het unanieme besluit van de Tielse raad hield in dat het college toestemming is verleend om de tekstvoorstellen voor wijziging vast te stellen van de gemeenschappelijke regelingen van AVRI, BSR, BWB, GGD Gelderland-Zuid, ODR, RAR, Regio Rivierenland, UBR, VRGZ en Werkzaak Rivierenland.

 Vaststellen Zienswijzen op jaarstukken 2023 en begroting 2025 van GR-en.

Bij het vaststellen van de zienswijzen op de jaarstukken 2023 en de begroting 2025 van de GR-en ging het om een twaalftal gemeenschappelijke regelingen.  Alle zienswijzen zijn unaniem door de raad vastgesteld, met uitzondering van de zienswijze van de Avri.

Op deze zienswijze is door alle fracties gezamenlijk een amendement ingediend en uiteraard unaniem aangenomen. Het amendement hield inhet concept besluit aan te vullen met de bepaling dat er niet automatisch vanuit mag worden gegaan dat een verhoging van de afvalstoffenheffing, die inwoners direct in de portemonnee raakt, kan worden gebruikt als dekking voor de ambities van de AVRI, zonder dat vooraf een concrete businesscase ter besluitvorming aan onze gemeenteraad wordt voorgelegd.”

Door dit amendement werd in de zienswijze door de raad besloten om voor de jaarstukken 2023 een inhoudelijke zienswijze aan het dagelijks bestuur van Avri kenbaar te maken ten aanzien van de vaststelling van het Koersplan en de informatievoorziening aan de raden, voor de begroting 2025 een inhoudelijke zienswijze aan het dagelijks bestuur van Avri kenbaar te maken ten aanzien van het terugdringen van vervuiling in afvalstromen, het meer duidelijkheid geven over het circulaire ambachtscentrum en de eventuele financiële impact daarvan en het nemen van preventieve maatregelen tegen bijplaatsingen bij ondergrondse containers.

Voorts werd in de zienswijze verwoord dat in het veiligheidsdomein de BOA’s een belangrijke directe ketenpartner zijn in de informatiepositie en wordt verzocht aan Avri om de begroting 2025 kritisch onder de loep te nemen. En dus als toevoeging nog de eerdergenoemde bepaling.