ProTiel en het raadsprogramma

Als de verkiezingen achter de rug zijn, breekt de periode aan van onderhandelen over wat er uitgevoerd moet worden. ProTiel is sinds haar oprichting in 2001 al voorstander van een raadsprogramma, waarbij de deelnemende partijen alle onderwerpen verzamelen waarover geen discussie bestaat en daarbij een team van wethouders zoeken om dat ten uitvoer te brengen. Wethouders die niet meer van een partij zijn, maar van de raad. Alle onderwerpen die geen deel uitmaken van het raadsprogramma zijn vrije kwesties en kunnen door betreffende fractie uitgewerkt en ingediend worden, waarbij het debat in de raad bepaalt of het kans van slagen heeft. Met deze werkwijze wordt het dualisme echt gediend en hoeven fracties zich niet verantwoordelijk te voelen voor het pluche van de wethouders. Want als zij gewoon werken a.d.h.v. het raadsprogramma is er niets aan de hand.

Werken met een raadsprogramma waaraan het liefst alle partijen deelnemen, betekent dat niet iedere deelnemende fractie vertegenwoordigd is in het college. Dat maakt dat er een aantal expliciete spelregels nodig zijn om het samenspel tussen gemeenteraad en college van B&W te borgen. In Culemborg hebben ze daarmee al enige ervaring. Spelregels die ook goed in Tiel toe te passen zijn:

• Raad en college van B&W werken dualistisch: hun taken en rollen zijn expliciet gescheiden.
• College werkt voor de gehele raad en voert de opgaven in het raadsprogramma uit.
• Wethouders profileren zich niet als vertegenwoordigers van een bepaalde partij, maar als vertegenwoordigers van de raad: zij verdelen hun tijd en aandacht over de deelnemende partijen. Ofwel: wethouders overleggen niet exclusief met de eigen fracties.
• De nieuwe werkwijze vraagt om een nieuwe structuur voor overleg‐ en besluitvorming binnen de raad met toegankelijke overlegtijden voor betrokkenen uit de stad. Bijvoorbeeld het BOB‐vergadermodel zoals nu in de nieuwe raadsperiode in Tiel wordt uitgeprobeerd.
• Het nieuwe vergadermodel in Tiel kent de volgende structuur:
• Eerste woensdag van de maand is een Informatieve Commissie, waarbij beeldvormend gesproken wordt over onderwerpen. Dat gebeurt door experts, inwoners en raads- en commissieleden.,
• In de tweede en eventueel derde woensdag van de maand is er een Besluitvoorbereidende Commissie,
• Op de vierde woensdag van de maand is er de formele raadsvergadering waar de besluiten genomen worden

De samenwerking tussen raad en college is in deze vorm nieuw voor Tiel en zullen we al lerende optimaliseren (lerende politiek): wij organiseren periodiek een proces‐overleg (intervisie) tussen college en enkele raadsleden om de voortgang en samenwerking in de praktijk te monitoren.

Welke onderwerpen zouden onderdeel van het Raadsprogramma moeten zijn, want alle partijen vinden dat op deze onderwerpen iets moet gebeuren:

1. Van de 10 partijen in de raad hebben zich er 9 vastgelegd op de Toekomstvisie van Tiel. De 10^e kon dat niet, want was in de vorige raad niet vertegenwoordigd.
2. Op het gebied van de woningnood hebben 10 van de 10 partijen uitgesproken daar iets aan te willen doen.
3. Van de 10 partijen hebben zich er 8 uitgesproken over een ferme aanpak van Laaggeletterdheid.
4. 100% van de partijen willen gaan voor een groene en veilige leefomgeving
5. 9 van de 10 partijen hebben zich verbonden aan het verplaatsen van de koffieshops uit de binnenstad.
6. Alle partijen willen de huisvestingsproblematiek van onze internationale werknemers aanpakken.
7. Tijdens de debatten hebben alle partijen uitspraken gedaan over een nieuwe bestuurscultuur en het betrekken van inwoners bij besluiten.
   1. ProTiel is voorstander van het ontwerpen en inzetten van instrumenten die echte betrokkenheid van onze inwoners creëren. Daarbij denkt ProTiel aan de volgende instrumenten.

 Burgerberaad

Met een burgerberaad helpen inwoners hun volksvertegenwoordiging om beslissingen te nemen over complexe – vaak polariserende – onderwerpen. Een door loting samengestelde groep burgers doet, op basis van uitgebreide informatie en overleg, aanbevelingen over beleid.

De deelnemers aan een burgerberaad vormen een dwarsdoorsnede van de samenleving. De uitkomst van een burgerberaad is een gezamenlijk besluit of een set aanbevelingen die door de vraagsteller – meestal de politiek – wordt gebruikt om besluiten te nemen. Een burgerberaad is een aanvulling op de representatieve democratie. In het woord burgerberaad ligt de nadruk op de onderlinge beraadslaging door de deelnemers. In Nederland geeft de overheid de voorkeur aan de term burgerforum.

Met name de onderwerpen 4, 5 en 6 lenen zich uitermate goed voor een burgerberaad.

Burgerbegroting

Burgerbegroting is een proces van democratische besluitvorming, en een vorm van directe democratie, waarbij de burgers zelf beslissen hoe een gemeentelijk of overheidsbudget, dan wel een deel ervan, wordt besteed. Tijdens het opstellen van een burgerbegroting worden allerhande voorstellen van projecten voor publieke uitgaven besproken, en de prioriteiten vastgelegd.

Dit overleg kan leiden tot een effectieve begroting, ofwel tot een reeks aanbevelingen aan verkozen vertegenwoordigers.

Uitdaagrecht

Bij het Uitdaagrecht (ook wel Right to Challenge R2C genoemd) kunnen bewoners e.a. taken van overheden overnemen als zij denken het slimmer, beter, goedkoper of anders te kunnen doen.  

Bovenstaande instrumenten dagen de inwoners uit om proactief mee te denken over hun gemeente, wijk of buurt. De discussie vindt plaats in volledige openbaarheid.

Ter overdenking nog het volgende over referendum en gekozen burgemeester

1. Een referendum is in zijn aard een reactief en statisch instrument, want met een druk op de knop of een hokje kleuren spreek je anoniem een oordeel uit over een door de politiek voorgekookte vraag. Het moet daarbij altijd een dichotome gesloten vraag zijn. Nuance ontbreekt. Nepnieuws en andere negatieve beïnvloeding liggen op de loer.
2. Een gekozen burgemeester, die de inwoner dichter bij de politiek brengt. Hoezo? Als 27 gekozen raadsleden het niet lukt, dan zou een eenling als gekozen burgemeester dat wel kunnen. ProTiel geloofd daar niets van. Met een gekozen burgemeester, die een eigen programma heeft, zijn eigen college samenstelt. Waar heeft hij de raad dan nog voor nodig?

Als laatste over de samenstelling van het college bij een raadsprogramma

Voorwaarde voor het uitvoeren van een raadsprogramma is dat er een college wordt samengesteld dat ook echt als team aan de slag kan, niet gehinderd wordt door interpersoonlijke antipathieën of kinnesinne. Als je naar de vorige periode kijkt en wat er zich zoal heeft afgespeeld dan zou volgens ProTiel het college van 4 wethouders uit de volgende 5 personen moeten komen:

Carla, Frank jr., Dave, Unal en Marcel 

We beseffen dat we door deze namen te noemen breken met de oude vastgeroeste en op macht berustende bestuurscultuur, maar bestuurlijke vernieuwing vereist ook rigoureus breken met archaïsche gebruiken.

Peter Elferink ProTiel.